Het woningtekort: meer regie van de gemeente!

Het woningtekort in Nederland is op dit moment hoog. We beleven de grootste woningcrisis sinds de Tweede Wereldoorlog. In een serie van 3 geeft lijsttrekker Hink Speulman toelichting op het ontstaan van het probleem en hoe de PvdA dit wil oplossen.

Het ontstaan
Voor het ontstaan van de woningnood zijn enkele duidelijke aanwijsbare oorzaken:

• Een onjuiste inschatting van de groei van het aantal inwoners in Nederland.
• Het kleiner worden van de huishoudens en toename van het aantal een- en tweepersoonshuishoudens.
• De bankencrisis van 2008, die leidde tot het verdwijnen van zo’n 5.000 bouwbedrijven en van circa 40% van het aantal bouwvakkers.
• Een verkeerde beleidskeuze in ‘Den Haag’ waardoor de woningbouw werd afgeremd en de woningcorporaties zich voortaan moesten beperken tot hun kerntaak: de verhuur van woningen aan mensen die zichzelf niet kunnen redden op de woningmarkt.
• De introductie van de ‘verhuurdersheffing’, waardoor woningcorporaties per jaar een deel van hun huuropbrengsten aan het Rijk moeten overmaken. Daardoor kunnen de corporaties minder investeren in nieuwbouw. Het effect: kort na de invoering van de heffing halveerde het aantal door corporaties gebouwde woningen.
• Stijgende materiaalkosten, stijgende grondprijzen, stijgende bouwkosten en door de woningkrapte een explosieve stijging van de woningprijzen.

Neoliberale wind
In een artikel in Trouw *) uit 2020 komen twee deskundigen uitgebreid aan het woord: Peter Boelhouwer, hoogleraar housing systems aan de TU Delft en Johan Conijn, emeritus hoogleraar woningmarkt aan de Universiteit van Amsterdam. “Er heeft de afgelopen jaren een neoliberale wind gewaaid”, stelt Conijn in het artikel. “De markt moest het maar oplossen, was de gedachte”, zegt Boelhouwer. “Maar dat is een idee-fixe.”

Minister voor Volkshuisvesting
Bij de formatie van het eerste kabinet-Rutte in 2010 werd het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) opgeheven. De taken werden deels verdeeld over andere ministeries en deels gedecentraliseerd naar de provincies. In het artikel pleiten beide deskundigen ervoor dat er weer een Ministerie voor Volkshuisvesting komt. Sinds kort er weer een Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, Minister Hugo de Jonge aan het roer. Tussen 2023 en 2025 zal bovendien de verhuurdersheffing stapsgewijs worden afgebouwd. “Maar daarmee is het woningtekort uiteraard nog lang niet opgelost. Het kost zeker drie jaar om een goed nieuwbouwprogramma van de grond te krijgen”, waarschuwt Johan Conijn. “En nog eens tien jaar voordat het tot nieuwe woningen leidt.”

De situatie in Achtkarspelen
De hiervoor beschreven oorzaken spelen ook in de gemeente Achtkarspelen een rol. Er is hier eveneens sprake van een vastgelopen huizenmarkt. Daarvoor lijken er twee directe redenen te zijn: te weinig geschikte woningen en gebrek aan doorstroming. Een andere factor is de ‘krimpstatus’ die
Achtkarspelen in 2015 kreeg. Die is gebaseerd op de aanname dat tot 2040 de bevolking met minimaal 12,5% daalt en het aantal huishoudens met 5% afneemt.

De gemeentelijke Woonvisie 2020-2025 zegt hierover: “Op dit moment is er veel vraag naar woningen. Op langere termijn laten de demografische ontwikkelingen een stagnatie van de groei zien (al verschilt de mate per gebied en dorp).”

Regie op woningbouw
Ontwikkelingen als vergrijzing en ontgroening vormen een duidelijke trend en geven aanleiding tot zorg. In combinatie met het huidige woningcrisis vragen zij erom dat de gemeente – zoals de Partij van de Arbeid wil – nadrukkelijk de regie neemt op het gebied van woningbouw.

*) Reconstructie Woningtekort |Zo kwam Nederland aan een tekort van 331.000 woningen. Een artikel van Hanna Obbink, Dagblad Trouw , 9 september 2020. https://www.trouw.nl/es-b04d8d5