Zorgzaam

Het verkiezingsprogramma van de PvdA in Achtkarspelen (ongetwijfeld binnenkort gepubliceerd op deze site) draagt de titel ‘Zorgzaam, Werkzaam, Duurzaam’. Veelzeggender zal een titel zelden zijn geweest. Natuurlijk, het kan nog korter dan drie woorden. Twee bijvoorbeeld. Of één, als je heel erg je best doet. Maar goed, om nu echt welbewust mee te werken aan de infantilisering van de gemeentepolitiek is ook zo wat, drie woorden dus. Toch pik er nu één woord uit. Zorgzaam. Ik gebruikte het ooit om mijn beleving van de sociaal-democratie duidelijk te maken aan leerlingen van een middelbare school.

Ooit woonde ik in Afrika, vier jaar lang. Misschien dat ik daarom nog wel ‘ns naar die natuurseries op TV kijk. Hoe dan ook, recent was er weer zo’n opname te zien van een enorme kudde antilopen, duizenden dieren die plotseling als één enkel organisme op de vlucht sloegen toen er gevaar dreigde. Het gevaar bleek te bestaan uit een stuk of wat leeuwinnen die op jacht waren. De op hol geslagen kudde maakte zich uit de voeten maar al snel bleven de allerzwaksten achter. Een paar kleintjes, een kreupel dier, de alleroudsten. De leeuwinnen stortten zich op één der achterblijvers, de kudde draafde nog enkele honderden meters door maar kwam toen al snel tot stilstand. Enkele minuten later was het alsof er nooit iets was gebeurd. Een schier eindeloze groep antilopen vreedzaam aan het grazen (of wat die beesten ook maar doen), nauwelijks een halve kilometer verwijderd van de leeuwinnen die zich te goed deden aan hun buit. Ik herinner mij dat de voice-over bij deze beelden een dooddoener in de trant van “de natuur is nu eenmaal wreed” of iets dergelijks verzuchtte. Het was nu eenmaal zo, het was de enige manier om te overleven.

Hoewel, de enige manier? Olifanten doen het volgens mij anders. Ik denk het zelf te hebben gezien, maar goed, na twintig jaar kan je herinnering je bedriegen dus misschien was het ook wel op TV. Een groep olifanten werd bedreigd. Ook door leeuwinnen, waarschijnlijk wel. Maar zij gingen niet op de loop, die olifanten, zij gingen in een kringetje staan. De sterksten aan de rand, de zwaksten, kreupelen, kleinsten in het midden. En zo bleven ze staan. Uren lang. Dagen misschien, En uiteindelijk dropen de bedreigers af. Een totaal andere tactiek. Logisch natuurlijk, olifanten zijn immers veel sterker? Klopt, maar dat geldt vast ook voor bizons of hoe die beesten ook mogen heten. En olifanten zijn wel groter, maar lang niet zo flexibel. Dus er moet nog een verklaring zijn. Ik weet niet of het echt klopt, ik weet niet of het waar is, ik weet niet of het weer zo’n mythe is die ooit ontkracht wordt. Maar het zou prachtig zijn als het waar was: olifanten kunnen huilen. Olifanten kunnen verdriet hebben. Als er toch, ondanks alle voorzorgen, een olifantenkalfje bezwijkt wordt er gerouwd. De moeder wil haar kleintje niet verlaten. Het duurt dagen voordat ze door de rest van de grijze reuzen voorzichtig duwend kan worden bewogen verder te trekken. Na tien meter kijkt ze om, na honderd meter, na een kilometer, voor de allerlaatste keer… Ach, ik weet natuurlijk niet zeker of het echt zo gaat, maar de romanticus in mij verkiest het om dit te geloven.

En zo, zo vertelde ik de klas, zo zou het ook met mensen moeten zijn. Niet verder trekken, met het excuus dat de samenleving nu eenmaal zo in elkaar zit. Ook niet een aalmoes, een enkele fooi aan de achterblijvers zodat ze zichzelf beter kunnen redden. En zelfs niet die eeuwige smoes dat je “ze het beste helpt als ze leren zichzelf te helpen”. Nee, soms is iemand te oud, te jong, soms heeft iemand een beperking en soms heeft iemand gewoon pech. En dan moeten de sterksten daar in een kringetje omheen gaan staan. Dat heet solidariteit. En in onze beleving is ‘Zorgzaam’ dan ook onverbrekelijk verbonden met solidariteit. Het hooit bij elkaar. Zorgzaam en solidair. Zorgzaam door solidair te zijn. Dat willen wij bereiken. En natuurlijk, natuurlijk weten wij ook wel dat er dan altijd uitvreters zullen zijn die veilig in het midden blijven staan terwijl ze daar eigenlijk helemaal geen recht (meer) op hebben en anderen blijven aan de buitenkant terwijl ze daar inmiddels eigenlijk te oud voor zijn. Maar ze willen niet klagen. En daar moet dus wat op gevonden worden. Op die beide categorieën. Te lang in het midden, te lang aan de buitenkant. En dat doen we. Met argumenten, met beleid en met een paar regels. Sociaal-democratische politiek in Achtkarspelen. We doen het al een jaar of zeventig of volgens mij doen we het best goed. Als er één partij is die dat woord ‘Zorgzaam’ op de voorkant van z’n verkiezingsprogramma mag zetten zijn wij het wel. En dat doen we dus ook. Met trots!