Op vrijdag 8 juli 2022 brachten de raadsfracties van Partij van de Arbeid en GroenLinks in Achtkarspelen een werkbezoek aan de bibliotheek in Buitenpost, waar zij in gesprek gingen met Paulien Schreuder, directeur/bestuurder van Bibliotheek Noord-Fryslân (op de foto centraal met zwart jasje). De organisatie telt veertien bibliotheken en één uitleenpost in negen gemeenten in het noorden van onze provincie. In Achtkarspelen zijn er twee vestigingen: Buitenpost en Surhuisterveen.
De bibliotheek is al jaren veel méér dan een plek waar je boeken kunt lenen om thuis te lezen. De bieb is meer dan ooit een organisatie die een centrale plek inneemt als het erom gaat om alle inwoners leesvaardig te maken en om de leescultuur te bevorderen. Dit is nodig vanwege een hardnekkige ‘laaggeletterdheid’. In Achtkarspelen bedraagt die maar liefst 16%. Je bent als volwassene laaggeletterd, als je moeite hebt met lezen, schrijven en/of rekenen.
Laaggeletterd zijn betekent onder andere minder kansen op de arbeidsmarkt. Vaak gaat laaggeletterdheid samen met beperkte digitale vaardigheden. Daardoor kun je steeds minder zelfstandig deelnemen aan de samenleving. Voldoende kunnen lezen, schrijven en rekenen is een randvoorwaarde voor een stabiele financiële situatie.
Een ander probleem is ‘ontlezing’. Daardoor gaat de leesvaardigheid van met name jongeren achteruit, evenals de motivatie om te lezen en de tijd die eraan wordt besteed. Dit heeft een negatief effect op de taalvaardigheid en zorgt voor lagere startkwalificaties van leerlingen. Lezen van boeken vergroot niet alleen de woordenschat, maar stimuleert ook het concentratievermogen en de mentale prestaties.
Verder maakt onze taal onlosmakelijk deel uit van onze cultuur. Hoewel in Achtkarspelen beide rijkstalen (Nederlands en Frysk) gangbaar zijn, is een groot deel van de bevolking Frysktalig. Het lezen en schrijven van Frysk wordt door een kleiner gedeelte van de bevolking beheerst.
In Achtkarspelen werken gemeente en onderwijs samen aan de uitvoering van een uniek ‘Taalplan’. Dat plan betreft alle aspecten rondom taal en taalvaardigheid, ongeacht of het om het Nederlands of Frysk gaat. Tijdens het werkbezoek is duidelijk geworden wat de specifieke rol van de bibliotheek in dit alles is. Ook is inzichtelijk geworden dat de ontwikkelingen in en rondom de bibliotheek onverminderd doorgaan. Dat geldt zeer zeker voor de vestiging in Buitenpost. Hoewel Paulien Schreuder niet het doek van de glazen bol kon aftrekken, is zeker dat de bieb op termijn uit de Kerkstraat zal vertrekken. Dit betekent niet dat de vestiging verdwijnt, maar dat de toekomstige locatie beter zal aansluiten op de veranderende rol van de bibliotheek.
Al met al een bijzonder zinvol werkbezoek, met dank aan de hartelijke ontvangst en het kijkje in de keuken van deze onmisbare organisatie.
Hink Speulman
Hink Speulman is jarenlang in zowel de commerciële als de publieke branche werkzaam geweest. Zijn belangstelling gaat uit naar mens en samenleving, evenals naar kunst en cultuur. Sinds december 2020 gepensioneerd, maar ‘niets doen’ is niet zijn stiel. Hink beschouwt zichzelf als een rechtgeaarde en kritische sociaaldemocraat, maar géén meeloper in een beweging.
Meer over Hink Speulman
