Over de samenwerking tussen Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel

[Vervolg op het artikel van 12 maart 2023]

De gemeenteraden van Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel staan voor de vraag hoe het verder moet met de samenwerking tussen beide gemeenten. Die samenwerking kreeg in 2014 haar huidige vorm in een gemeenschappelijke regeling en de oprichting van de Werkmaatschappij 8KTD.

Herbezinning op de samenwerking

Begin dit jaar, op 7 februari 2023, maakten de colleges van burgemeester en wethouders van beide gemeenten bekend dat zij tot de conclusie zijn gekomen dat dóórontwikkeling van de huidige vorm van samenwerking geen duurzaam en goed werkbaar toekomstperspectief biedt.
Aan die conclusie ligt een aantal redenen ten grondslag. Een belangrijke reden is, dat de huidige vorm van samenwerking veel van de medewerkers vraagt, omdat het op elkaar afstemmen van werkwijzen om politieke redenen niet van de grond komt.

Gebrek aan betrokkenheid, inzet en duidelijkheid

Hoewel bij de eerdere bespreking van het zogeheten ‘rapport Berenschot’ (in 2021) door beide gemeenteraden volmondig is gekozen voor dóórontwikkeling, blijkt die in de praktijk onvoldoende te worden gedragen. Het ontbreekt aan de daarvoor nodige betrokkenheid, inzet en ‘stip op de horizon’.

Bestuurlijke fusie logische stap na ambtelijke fusie

Voor de PvdA-raadsfractie in Achtkarspelen betekent dóórontwikkeling van de Werkmaatschappij 8KTD heel concreet: streven naar voltooiing van de ambtelijke fusie, onder gelijktijdige hervatting (dan wel voortzetting) van de daarvoor noodzakelijke bestuurlijke afstemming. Bij dat laatste zullen beide gemeenten gaandeweg steeds een stukje van hun bestuurlijke autonomie gaan inleveren, tot uiteindelijk het punt wordt bereikt waarop bestuurlijke fusie de logische, onontkoombare en afsluitende stap is.

De stip op de horizon durven plaatsen

Dóórontwikkeling betekent voltooiing van de ambtelijke fusie, na verloop van tijd gevolgd door bestuurlijke fusie. Dóórontwikkeling kan daarom alleen plaatsvinden als de daarvoor noodzakelijke ‘stip op de horizon’ de mogelijkheid van deze laatste, ultieme stap omvat.

Dóórontwikkeling had en heeft de voorkeur van de PvdA-fractie. Het is voor ons echter zonneklaar dat onder de gegeven omstandigheden – bij gebrek aan de ‘stip op de horizon’ en de commitment die daarbij hoort – dóórontwikkeling niet tot een duurzaam toekomstperspectief kan leiden.

Hoe nu verder?

Op 13 april 2023 spraken de gemeenteraden van Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel uit dat zij – alles bijeengenomen – de conclusie van de colleges delen: dóórontwikkeling van de Werkmaatschappij 8KTD biedt onder de gegeven omstandigheden geen duurzaam perspectief.
De gemeenteraden zullen de komende maanden aangeven hoe het nu verder moet met de samenwerking tussen beide gemeenten. De raden hebben alvast input kunnen geven voor het proces, dat tot de beantwoording van deze belangrijke vraag moet leiden.

Oog voor de ontwikkelingen

Beide gemeenten hebben te maken met een gestaag groeiend takenpakket, met een toenemende complexiteit, waardoor steeds hogere eisen worden gesteld aan de organisatie en het bestuur. Daarnaast zijn de financiële ontwikkelingen méér dan zorgelijk en is het bijbehorende financiële perspectief ronduit somber, voor Achtkarspelen misschien zelfs wel dramatisch slecht. Dit alles en een aantal andere relevante aspecten en uitdagingen vragen naar de mening van de PvdA-fractie om een zorgvuldige, toekomstgerichte afweging. Daarbij zijn wij ons terdege bewust van de urgentie.

Toekomstbeeld op lange termijn

Evenzeer beseffen we dat de keuzes die we nu maken zich over vele jaren zullen laten voelen. Daarom kunnen en mogen die keuzes niet worden gemaakt zónder een helder en duurzaam toekomstbeeld op lange termijn. Een dergelijk perspectief kan naar onze mening bovendien niet los worden gezien van de invulling van burgerparticipatie.

Onze zienswijze

Voor de beantwoording van de vraag hoe het verder moet met de samenwerking, is het voor de PvdA-fractie daarom noodzakelijk dat allereerst twee kernvragen worden beantwoord:

1. In wat voor gemeente willen wij dat de inwoners van Achtkarspelen respectievelijk Tytsjerksteradiel over pakweg dertig jaar wonen, werken en leven?
2. Hoe bereiken we dat toekomstbeeld: welke keuzes moeten de gemeenteraden daartoe maken en welk proces volgen we daarbij?

Basisvoorwaarden

Met betrekking tot de beantwoording van deze vragen gelden voor de PvdA-fractie bovendien twee basisvoorwaarden:

1. Wat tot dusver binnen de samenwerking tussen Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel is opgebouwd mag niet verloren gaan, maar dient waar mogelijk juist verder te worden uitgebouwd, versterkt en geoptimaliseerd.
2. Burgerparticipatie – kortgezegd: het structureel betrekken van de inwoners bij besluitvormingsprocessen en het geven van zeggenschap daarin – maakt onlosmakelijk deel uit van het toekomstperspectief en daarmee van het proces om dat te realiseren.

Inwoners erbij betrekken

Over het laatste punt het volgende. Partij van de Arbeid, ChristenUnie en GroenLinks in Achtkarspelen zijn van mening dat de inwoners te allen tijde moeten worden betrokken bij de beantwoording van de vraag hoe het verder moet met de samenwerking tussen de gemeenten.
Een motie van deze strekking heeft het op 13 april 2023 niet gehaald.

In plaats daarvan heeft de gemeenteraad besloten om de inwoners met een huis-aan-huis-krant te informeren over de huidige samenwerking en over hoe die samenwerking in de toekomst zou kunnen worden vormgegeven. De inwoners zullen alleen worden geraadpleegd ‘indien er in de nabije toekomst sprake is van een mogelijke fusie’.